Op deze pagina vind je achtergrondinformatie over de kunstwerken en oude verhalen, mythen en legenden die de bronnen vormen voor de verhalen die wij ter inleiding op de creatieve vrouwencirkels vertellen. Persoonlijk vind ik het interessant om de verschillende versies naast elkaar te leggen  en te onderzoeken op welke wijze het belichamen van het vrouwelijke principe door de eeuwen heen is afgebeeld, is weggeschreven dan wel is herschreven. Met uiteraard de mogelijkheden in het vooruitzicht om het wezen van de oude verhalen nieuw leven in te blazen. Op zo’n manier dat het recht doet aan het herstellen van het dynamische evenwicht tussen het mannelijke en vrouwelijke principe in en buiten onszelf. Iets dat -meer dan ooit tevoren- nodig is in onze wereld.

The Sleeping Beauty – wintereditie 14 december 2018
In mijn zoektocht naar de oorsprong van het sprookje Doornroosje (gebroeders Grimm) en The Sleeping Beauty (Walt Disney), stuitte ik op verschillende verhalen die in de loop der tijd gecensureerd en veranderd zijn:

Bron: Theo Meder, Meertens Instituut, Amsterdam

Siegfriedsage
Sommige onderzoekers zien overeenkomsten met een vertelling uit de oudgermaanse Siegfriedsage, onderdeel van de Nibelungensage (het Edda-complex). In dit mythologische verhaal wordt de walkure Sigfrida door de god Odin met een slaapdoorn in slaap gestoken. Zij wordt daarna als de mens Brynhild door Sigurd weer tot leven gewekt. Sigurd moet door een muur van vlammen heen om haar te bereiken; als hij haar pantser opensnijdt, ontwaakt Brynhild. De overeenkomsten zijn tamelijk gering en beperken zich tot de details van de slaapdoorn en de muur van vuur. De associatie tussen slaapdoorn en doornenhaag is snel gemaakt, maar slaat op twee verschillende dingen. Bij Doornroosje is nooit sprake van een doorn die haar in slaap brengt, maar steeds een plantennaald of een (tol van het) spinnewiel. Zowel de naam Doornroosje als de doornenhaag-als-obstakel zijn relatief recent, en zijn in oudere versies niet te vinden. Bij het ontwaken van Brynhild komt het verwijderen van de doorn ook niet ter sprake. Er bloeit in het mythologische verhaal in eerste instantie niets moois op tussen het latere liefdespaar Brynhild en Sigurd: ze slapen met een zwaard tussen zich in om de maagdelijkheid van Brynhild te waarborgen. In het sprookje draait het er nu juist om dat ze elkaar meteen krijgen!

Perceforest (1340) – Gilles Roussineau
De oudste tekst die met zekerheid als een literaire versie van het sprookje kan worden aangewezen is de Franse ridderroman Perceforest (1340). Omdat er geen mes voor haar op tafel ligt, wordt de godin Themis – één van de drie aanwezige godinnen op het geboortefeest – boos en spreekt de volgende vloek uit: de jonge Zellandine zal zich aan een vlasnaald prikken en sterven. De godin Venus verzacht deze vloek: ze zal slapen totdat iemand de vlasnaald uit haar vinger zuigt. De held Troylus bereikt het kasteel van de slapende prinses op de rug van een vogel. Hij vrijt met de slapende prinses en ruilt ringen om. De prinses bevalt van een jongetje, en pas als dit kind de naald uit haar vinger zuigt, ontwaakt ze.

Sole, Luna e Talia (1634-1636) – Giambattista Basile
De Italiaanse schrijver Giambattista Basile nam het sprookje op in zijn Pentamerone (1634-1636) onder de titel Sole, Luna e Talia (vijfde sprookje van de vijfde dag). Als het meisje Talia wordt geboren, voorspellen waarzeggers haar vader dat de prik van een vlasnaald groot gevaar zal opleveren. Haar vader laat alle vlas- en hennep-planten uit de omgeving verwijderen, maar als Talia is opgegroeid, treft ze op een dag toch een spinnend vrouwtje aan. Een vlasnaald schiet onder haar nagel en ze valt als dood neer. Haar vader zet haar op een gemakkelijke zetel; het kasteel wordt verlaten en afgesloten. Op een dag komt er een jagende (gehuwde!) koning voorbij. Zijn valk vliegt door een open raam naar binnen. De koning klimt het kasteel in, legt de slapende Talia op bed en bedrijft de liefde met haar. Nog altijd in toverslaap bevalt Talia na negen maanden van een tweeling. Twee feeën leggen de kinderen aan de borst van de slapende moeder. Op een dag zuigt een kind niet aan de borst maar aan de vinger van Talia: de vlasnaald schiet los en het meisje ontwaakt. Later maakt de koning kennis met de ontwaakte Talia en zijn twee kinderen, die hij Zon en Maan noemt. De jaloerse echtgenote van de koning komt achter de affaire, en wil de kinderen laten slachten en als maaltijd aan de koning voorzetten. De kok bereidt echter twee geitjes. Dan laat de wrede koningin Talia zelf ontbieden aan het hof, met de bedoeling om haar in het vuur te werpen. De koning komt echter net op tijd tussenbeide. De boze koningin wordt in het vuur geworpen, de kok wordt beloond en de koning trouwt met Talia, en samen met de twee kinderen leefden ze nog lang en gelukkig.

The Briar Rose in the forest- Charles Perrault (1697)
Als er in het koninkrijk eindelijk een prinsesje geboren is, wordt er een groot feest gegeven. Zeven feeën worden hierbij uitgenodigd als petemoei.^[1] Zij ontvangen een prachtig gouden etui met gouden bestek erin. Dan verschijnt er als achtste een heel oude fee, die allang dood gewaand werd. De koning zorgt er weliswaar snel voor dat zij ook deel mag nemen aan de feestmaaltijd, maar een mooie etui zit er niet meer in. De oude fee is kwaad. Wanneer de feeën hun doopgaven uitspreken over de baby, komt de oude fee als een na laatste aan de beurt. Ze wenst dat als het prinsesje zestien is, ze zich zal prikken aan de spoel van een spinnewiel en zal sterven. Eén jonge fee, die als laatste aan de beurt is, voorzag de woede van de oude fee. Ze spreekt een bezwering uit die de vloek verzacht: de prinses zal honderd jaar slapen, waarna een prins haar met een liefdeskus zal wekken. Ondanks de waakzaamheid van de koning prikt de prinses zich toch op haar zestiende waardoor ze in slaap valt. Na door een dwerg met zevenmijlslaarzen gewaarschuwd te zijn tovert de goede fee de hele hofhouding mee in slaap, zodat de prinses nog iets vertrouwds zal hebben als ze ontwaakt. Zodra de koning en koningin – die als enigen niet in slaap gevallen zijn – vertrokken zijn, groeit er een woud om het kasteel heen. Pas na honderd jaar slaagt de zoon van de koning die toen regeerde erin om het kasteel te bereiken. Alleen door de nabijheid van de prins (dus zonder kus) ontwaken de prinses en haar hofhouding. Ze trouwen en krijgen twee kinderen. Kort daarop volgt de prins zijn vader op als koning.

De ellende is echter nog niet voorbij, daar zijn moeder menseneter is. Wanneer hij tijdens een lange reis de regering aan zijn moeder overlaat, wil deze één voor één de kinderen van het jonge paar en uiteindelijk de koningin zelf voorgeschoteld krijgen. Een poging om haar te bedriegen mag niet helpen, en uiteindelijk kan enkel de onverwachte terugkomst van de jonge koning het gezin redden.

Doornroosje (1812)  – Gebroeders Grimm
Een koning en koningin verlangen al heel lang naar een kindje. Als de koningin zich baadt, kruipt er een kikker uit het water en zegt: als het jaar voorbij is, zul je een dochter ter wereld brengen. Inderdaad bevalt de koningin na een jaar van een meisje en de koning organiseert een groot feest. Behalve familie, vrienden en kennissen nodigt hij ook de wijze vrouwen uit, zodat zij het kind een goed hart zouden toedragen.

Er zijn dertien wijze vrouwen in het rijk, maar de koning heeft slechts twaalf gouden borden en hij besluit daarom één vrouw niet uit te nodigen. Na het feest schenken de wijze vrouwen het kind wondergaven, zoals deugd, schoonheid en rijkdom. Elf wijze vrouwen hebben hun wondergave al gegeven, maar dan komt plots de dertiende binnen. Ze is boos omdat ze niet is uitgenodigd, en neemt wraak. Ze voorspelt dat de koningsdochter zich op haar vijftiende jaar zal prikken aan een spintol, en daardoor zal sterven. De twaalfde wijze vrouw kan deze vervloeking niet opheffen, maar wel verzachten. De prinses zal niet sterven, maar honderd jaar slapen.

De koning wil de vloek koste wat kost voorkomen en laat alle spintollen in het hele koninkrijk verbranden. De goede wensen van de wijze vrouwen komen allemaal uit. Het meisje is mooi, ingetogen, vriendelijk en verstandig en iedereen houdt van haar.

Als ze vijftien is, klimt de prinses op een dag in de oude toren. In de torenkamer ziet ze een oude vrouw met een spintol die vlas zit te spinnen. De prinses weet niet wat een spintol is, en als ze hem wil pakken prikt ze zich. Ze valt op een bed en komt in een diepe slaap. Iedereen en alles in het kasteel treft hetzelfde lot, zelfs alle voorwerpen blijven stilstaan in de tijd.

Rond het kasteel gaat een doornhaag groeien waardoor het kasteel op den duur niet langer is te zien, zelfs de vlag op het dak is verborgen. In het land ontstaat een gerucht over het mooie slapende Doornroosje en vele koningszonen proberen door de haag heen te dringen. Dit lukt hen niet, ze komen vast te zitten in de stekels en sterven een voor een. Op een dag arriveert er een koningszoon die al van zijn grootvader hoorde over Doornroosje en ondanks het gevaar wil hij toch een poging wagen. De honderd jaar uit de wens van de twaalfde wijze vrouw zijn inmiddels verstreken, waardoor deze koningszoon wel door de doornhaag heen komt; hij ziet enkel mooie bloemen, die voor hem uiteenwijken.

De koningszoon ziet iedereen in diepe slaap in het kasteel en komt in de toren. Hij ziet Doornroosje op het bed in de torenkamer en kust haar. Als zijn lippen haar raken, ontwaakt ze en kijkt hem vriendelijk aan. Ieder mens en dier in het kasteel ontwaakt als ze samen de trap afdalen. Iedereen gaat gewoon door met wat ze honderd jaar geleden deden. Het paar trouwt en het huwelijk wordt groots gevierd.

	Siegfried	Perceforest	Basile	Perrault	Grimm
heldin	Sigfrida / Brynhild	Zellandine	Talia	(Belle au Bois Dormant)	Dornröschen
boosheid	god Odin	godin Themis	n.v.t. (voorspelling)	fee	wijze vrouw
prikken	slaapdoorn	vlasnaald	vlasnaald	spinnewiel	spinnewiel
gevolg	toverslaap	toverslaap (tot onttovering)	‘doodsslaap’ (onbepaalde tijd)	100-jarige toverslaap	100-jarige toverslaap
komst held	door muur van vuur	op rug van vogel	in gesloten kasteel	door haag van bos en struik	door doornenhaag
ontwaken	opensnijden pantser (geen seks)	na bevalling, naald uit vinger gezogen	na bevalling, naald uit vinger gezogen	na arriveren prins (daarna pas seks en kinderen)	na kus prins

 

Bron: Wikipedia

The Sleeping Beauty (1959) – Walt Disney
De film speelt zich af in een niet bij naam genoemd koninkrijk tijdens de 14e eeuw. Koning Stefan en zijn vrouw, Koningin Leah, regeren al vele jaren over dit koninkrijk maar hebben nog steeds geen troonopvolger. De vreugde in het land is dan ook zeer groot als hun dochtertje Aurora geboren wordt. Er wordt een groot feest gehouden. Ook aanwezig op dit feest is Hugo, de koning van het buurland. Zijn zoon, Filip, wordt uitgehuwelijkt aan Aurora zodat hun twee koninkrijken ooit één groot rijk zullen worden. Aurora wordt tevens bezocht door de drie goede feeën, Flora, Fauna en Mooiweertje die haar elk een speciale gave willen schenken. Zodoende krijgt Aurora twee bijzondere gaven: ten eerste die van de schoonheid, ten tweede het vermogen om prachtig te kunnen zingen.

Dan komt onverwacht de boze fee Malafide, die in de verboden bergen woont, binnen. Kwaad, omdat ze niet was uitgenodigd op het feest, spreekt ze een vloek uit over Aurora: op haar zestiende verjaardag zal ze sterven wanneer ze zich prikt aan de spoel van een spinnewiel. Deze vloek kan niet door iemand anders worden opgeheven. Mooiweertje, de blauwe goede fee, die haar gave nog niet aan Aurora had geschonken, doet echter wat ze kan en maakt met haar magie de vloek milder: in plaats van te sterven zal Aurora in een diepe slaap belanden en weer gewekt kunnen worden door een echte liefdeskus.

Bron: Disney.wikia.com

Disney’s keys to the kingdom (2007)- Walt Disney
The new Princess Aurora story is the first Princess Aurora story since the original Sleeping Beauty, and takes place after the events of the original film.
King Stefan, Queen Leah, King Hubert, and Prince Phillip have left the kingdom for two days for a Royal Conference, leaving Aurora with control over it in their absence. The good fairies offer their help but she refuses, believing she can do it alone. Merryweather gives Aurora her wand in case she needs any assistance, and warns her to be very specific with the wand. Her tasks include banquets, dealing with peasants, and organizing servants who look after the Kitchens and the Gardens. Aurora believes she can do her job without the use of the wand, but later at night before bed, Aurora can’t help but play with it, and uses magic to make herself a big yellow ballgown. Eventually, after a long day dealing with complaints, Aurora gives in and uses the wand to help a local farmer in need of new chickens and pigs, but her magical inexperience leads to unusual consequences, including massive chickens, green pigs, and transforming the farmer into a duck. After realizing using the wand was a mistake, she promptly comes up with ideas to solve the problems on her own.

 

Bron: Abe de Verteller over de betekenis van Doornroosje en alle versies

Conclusie: Toen Doornroosje nog sliep en de ware prins haar nog niet had gewekt, waren het mannelijke en het vrouwelijke incompleet. Na de prik van de spoel van het spinnewiel konden zij slechts half ervaren worden als materie vastgeklonken in gedachten en vice versa. Met de kus (of meer) van de koning kon de ware mannelijke en vrouwelijke energie zich met elkaar verbinden. Hieruit konden kinderen geboren worden; de daadkracht van de zon en het gevoel van de maan. In Perceforest en Thalia wordt Doornroosje pas echt wakker als een van haar kinderen de vlasnaald uit haar vingers zuigt! Ook bij Perrault zijn haar kinderen ‘larger than life’. Zij heetten daar Aurora (dageraad) en Dag. Passende namen voor kinderen die ontstaan zijn uit een wedergeboorte, een nieuwe lente, en een nieuw bewustzijn! (13)